Czasem każdy z nas potrzebuje dodatkowej porcji energii przed treningiem, rano, przed ważnym egzaminem czy też pracą. Dostępne są na rynku gotowe energetyki w postaci chociażby napojów. Skład tych specyfików pozostawia jednak wiele do życzenia. Wspomnę chociażby o cukrze, aspartamie, syntetycznej witaminie B oraz konserwantach i barwnikach. Takie napoje zdecydowanie nie nadają się do częstego picia. Z pomocą w sytuacjach ,,awaryjnych” przychodzą naturalne pobudzacze. Nalezą do nich: kofeina, guarana, yerba mate, zielona herbata, żeń-szeń, aronia, tauryna.
Kawa ma bardzo skomplikowany skład chemiczny. W palonych ziarnach kawy jest ponad 2000 związków aktywnych biologicznie o rożnym wpływie na organizm. Kofeina jest najlepiej przebadana z substancji zawartych w kawie. Kawa ma ogólnoustrojowe działanie, m.in. pobudza, podnosi odporność nta zmęczenie, poprawia pamięć, koncentrację, refleks. Przyspiesza metabolizm i proces spalania tłuszczu. Ma działanie rozkurczowe na mięśnie gładkie oskrzeli. Dlatego może być stosowana przy hamowaniu nagłych ataków duszności oraz profilaktycznie przy astmie. Badania potwierdzają także pozytywny wpływ kofeiny na układ immunologiczny. Kofeina jest również znanym środkiem przeciwbólowym. Dlatego stosowana jest w lekach przeciwbólowych. Picie kawy może także mieć pozytywny wpływ na stan układu moczowego, ponieważ kofeina działa moczopędnie. Spożywana jednak w nadmiarze może odwadniać organizm. Dlatego zawsze po wypiciu kawy zaleca się uzupełnienie płynów w organizmie przynajmniej w takiej samej objętości, co wypita ilość kawy. Jednocześnie pamiętajmy, że wraz z wodą, usuwane są z organizmu niezbędne minerały. Ponadto kawa może powodować zaburzenia funkcjonowania przewodu pokarmowego i zwiększać ryzyko choroby wrzodowej. Ryzyko wzrasta w przypadku picia kawy na czczo. Pita zaś do posiłku utrudnia trawienie oraz ogranicza wchłanianie żelaza. Kofeina przyspiesza czynność serca, podnosi ciśnienie krwi, wzmaga jej przepływ, ale również ma wpływ na obniżanie poziomu cholesterolu całkowitego.
Kawa ma także właściwości zakwaszające organizm. Dlatego osoby pijące dużo kawy powinny zadbać o wprowadzenie do diety produktów alkalizujących, jak np. warzywa i owoce. Nadmierne spożywanie kawy może wpływać negatywnie na układ nerwowy powodując bezsenność, nadwrażliwość, nerwowość. Umiarkowane spożycie kawy wpływa na poprawę nastroju dzięki produkcji serotoniny, dopaminy i adrenaliny. Kawa jest również źródłem przeciwutleniaczy, tj. kwasu chlorogenowego, kawowego oraz chinowego. Ten pierwszy ma wpływ na zmniejszenie absorpcji glukozy, a w konsekwencji zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę, zmniejszając ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 nawet o 50%. Jednocześnie należy pamiętać, że kawa jest źródłem wolnych rodników w diecie. Jak wiadomo to właśnie wolne rodniki są odpowiedzialne za wszystkie procesy degradacje w organizmie, w tym procesy starzenia. Kawa jest bogatym źródłem witaminy PP.
Guarana wspomaga efektywność treningu, przeciwdziała zmęczeniu, przyspiesza regenerację mięśni po wysiłku. Oprócz tego polepsza czujność psychiczną, zwiększa wytrzymałość fizyczną. Guarana zwana jest tonikiem leczniczym, ponieważ opóźnia procesy starzenia się , odtruwa organizm, bywa pożyteczna przy wzdęciach, zaburzeniach trawiennych oraz przy przedwczesnej miażdżycy tętnic. Ma zastosowanie przy leczeniu cellulitu. Posiada skutki antyagregacyjne podobnie jak aspiryna. Obniża syntezę tromboksynów płytek krwi. Godna uwagi jest równiej jej rola w walce z negatywnymi skutkami działania wolnych rodników. Guarana działa szybko i efektywnie.
Guarana stymuluje układ nerwowy, zwiększa zdolność koncentracji, hamuje uczucie głodu. Zawarta w guaranie kofeina jest czynnikiem termogenicznym, dzięki czemu pobudza przemianę materii.
W lecznictwie stosowana jest jako składnik leków nasercowych. Dzisiaj w Brazylii Guarana dodawana jest do napojów w celu dostarczenia organizmowi dodatkowej energii w naturalny sposób. Guarana jest łagodniejsza dla układu pokarmowego niż większość innych postaci kofeiny. Dlatego przez wiele osób preferowana jest jako alternatywa kawy.
Guaranę można dodawać np. do koktajli. W tym celu zblenduj banana, szklankę mleka i 1 łyżeczkę guarany.
Yerba mate to napar przyrządzany z liści ostrokrzewu paragwajskiego. Napój ten jest szczególnie popularny w Ameryce Południowej, a także w niektórych krajach Bliskiego Wschodu.
Mate ma szereg właściwości zdrowotnych: ma działanie pobudzające, znosi zmęczenie psychiczne i fizyczne, jest przeciwutleniaczem, wspomaga odchudzanie, obniża poziom złego cholesterolu LDL, działa przeciwnowotworowo, działa przeciwzapalnie. W skład yerba mate wchodzą: kofeina, teobromina, polifenole, saponiny, witaminy, minerały. Szczególnie dużo tutaj jest magnezu, manganu, potasu, które pomagają utrzymać balans elektrolitów. w organizmie podczas redukcji wagi. Yerba stymuluje umysł. Często stosowana jest do poprawy pamięci i koncentracji. Mówi się, że pomaga lepiej tolerować ciepłą, wilgotną pogodę. Uznawana jest za tonik pobudzający, znoszący zmęczenie psychiczne i fizyczne. Pomaga usunąć nadmiar wody z organizmu.
Choć istnieją doniesienia, ze napar ma właściwości rakotwórcze, to jednak badania nie potwierdzają jednoznacznie szkodliwości samego suszu. Wyraźny jest jedynie związek miedzy piciem bardzo gorących napojów a zwiększonym ryzykiem zachorowania na nowotwór przewodu pokarmowego.
Japońscy uczeni uważają, ze wypicie od 4-10 filiżanek zielonej herbaty dziennie korzystnie wpływa na zdrowie i przedłuża życie człowieka. Holendrzy z kolei donoszą, że cztery filiżanki dziennie zmniejszają zachorowalność na arteriosklerozę. Warto wiec wypijać kilka szklanek dziennie tego napoju.
Zielona herbata pobudza i orzeźwia, dzięki zawartości teiny działającej tak samo jak kofeina znajdująca się w kawie. Liście herbaty, zarówno czarnej, jak również zielonej, mają od 2,5-4% teiny, z której ok. 80% przechodzi do naparu podczas parzenia. Filiżanka herbaty zawiera od 30-100 mg teiny. Po jej wypiciu zwiększają się zdolności umysłowe i fizyczne organizmu, a uczucie senności, znużenia i wyczerpania mija. Teina nie tylko ułatwia proces uczenia się i poprawia zdolność kojarzenia, ale też reguluje również pracę jelit, a u niektórych osób łagodzi rożnego rodzaju bóle. Należy jednak pamiętać, że pobudza jedynie świeży napar i to uzyskiwany najwyżej po 3 minutach.
Napar z zielonej herbaty działa moczopędnie, co przyczynia się do likwidowania obrzęków. Jednocześnie ma właściwości oczyszczające-usuwa toksyny nagromadzone w tkankach. Dzięki temu może stanowić skuteczną broń przeciw cellulitowi, może tez zapobiegać jego powstawaniu.
Zawarte w zielonej herbacie związki neutralizują bakterie bytujące w jamie ustnej, które mogłyby przyczynić się do zapalenia dziąseł i rozwoju paradontozy. Jednocześnie przeciwdziałają powstawaniu nieprzyjemnego zapachu. Co więcej-zielona herbata ma również właściwości przeciw próchnicze. Jest to zasługa antybakteryjnego działania polifenoli. Warto, wiec herbaciany napar stosować także do płukania ust.
Dzięki jednemu z polifenoli-EGCG, zielona herbata może bardzo skutecznie pomóc w pozbyciu się tkanki tłuszczowej, ponieważ hamuje on wchłanianie tłuszczów z pożywienia i nasila ich zużycie przez organizm. Ponadto zielona herbata zwiększa aktywność niektórych enzymów biorących udział w trawieniu, korzystnie wpływa na metabolizm wątrobowy oraz nasila termogenezę. Pamiętajmy jednocześnie, że zieloną herbatę możemy stosować raczej na zasadzie suplementu, nic nie zastąpi dobrze skomponowanej diety oraz treningu.
Zielona herbata niewątpliwie ma wiele pozytywnych właściwości, jednocześnie należy wskazać negatywne aspekty jej spożycia. Katechiny zawarte w zielonej herbacie sprawiają, ze żelazo z pożywienia nie wchłania się prawidłowo. Picie zielonej herbaty do posiłków może zakłócać przyswajanie minerałów, dlatego lepiej nie popijać zieloną herbatą posiłków. Nie powinniśmy również pić zielonej herbaty na pusty żołądek. Taniny w niej zawarte podrażniają żołądek, co może skutkować nudnościami, zaparciami oraz wymiotami. Należy również zachować ostrożność podczas przyjmowania leków pobudzających układ nerwowy. Teina sprawia, ze nasz układ nerwowy zaczyna funkcjonować na zwiększonych obrotach, co w połączeniu z lekami może skutkować zawrotami głowy, przyspieszonym rytmem serca oraz wzrostem ciśnienia krwi.
Żeń-szeń występuje w kilku odmianach: chińsko-koreański, japoński, syberyjski i amerykański. Substancje aktywne to tzw. żeńszeniozydy, czyli saponiny żeńszeniowe oraz glikozydy. Roślina zwana żeń-szaniem syberyjskim lub rosyjskim nie jest prawdziwym żeń-szeniem. Jej czynnymi substancjami są tzw. eleuterozydy. Żeń-szeń stowarzyszenia jest od wieków w celu poprawienia wydolności fizycznej. Ponadto powinien zwiększać odporność organizmu. Żeń-szeń nazwany został adaptogenem, gdyż zwiększa odporność organizmu na kataboliczne skutki stresu, łącznie z tym generowanym podczas treningu. Żeń-szeń prawdopodobnie stymuluje wydzielanie kortyzolu, który działa antykataboliczne w trakcie i po zakończeniu wysiłku.
Suplementacja żeń-szeniem powinna zwiększać tolerancję wysiłkową, przyspieszyć proces resystucji i podnieść poziom wytrzymałości organizmu. Wzrost wytrzymałości tlenowej, niektórzy tłumaczą zwiększoną wydolnością układu krążenia, związaną z pobudzeniem przez żeń-szeń podwzgórza.
Niestety istnieje stosunkowo niewiele rzetelnych badań naukowych potwierdzających korzystny wpływ żeń-szenia na wydolność fizyczną. Najczęściej zalecane dawki wynoszą 200-300 mg dziennie.
Wśród naturalnych energetyków warto wskazać aronię. Na surowo to owoc cierpki i gorzki, ale jego właściwości rekompensują pierwsze złe wrażenie. Warto dodać go do napoju, bo zawiera bardzo dużo antyoksydantów, a więc neutralizuje szkodliwe działanie wolnych rodników.
Dzięki temu aronia przywraca nam młodość i witalność. Oprócz tego wzmacnia naczynia krwionośne, usprawnia pracę układu trawiennego, redukuje poziom złego cholesterolu i stabilizuje ciśnienie krwi. Aronia zawiera sporą ilość witaminy C, A, E oraz P. Dzięki takiemu zestawowi, owoc ten pobudza do działania układ odpornościowy. Chroni w ten sposób przed wieloma infekcjami oraz nowotworami. Dziki zawartości bioflawonoidów i rutyny poprawia kondycję naczyń krwionośnych. Trzeba jednak pamiętać, że nie działa natychmiastowo – doda nam energii, jeśli będziemy ją stosować przez dłuższy czas.
Na koniec tauryna. To organiczny związek chemiczny z grupy aminokwasów, wpływający na ośrodkowy układ nerwowy. Usprawnia i przyspiesza pracę mózgu. Jest składnikiem wielu napojów energetycznych spożywanych przez sportowców. Tauryna występuje w bardzo wysokim stężeniu w rozwijającym się mózgu. Gdy proces rozwoju dobiega końca, jej poziom znacznie spada. Jednak nasz organizm wytwarza niewielkie ilości tego aminokwasu przez całe życie. Jeśli chcemy sięgnąć do naturalnych źródeł tauryny zjedzmy rybę, mięso lub ostrygi. Znajdziemy ją też w grochu, soczewicy i serwatce. Jednak trudno te produkty traktować jak zastrzyk energii na początek dnia. Przede wszystkim dlatego, że tauryna nie jest substancją pobudzającą, tylko usprawniającą pracę mózgu. Dlatego właśnie ten związek łączony jest zazwyczaj z substancjami energetycznymi np. kofeiną w napojach pobudzających – by współdziałając „ożywić ciało i umysł”.
Powyższe zestawienie wyraźnie wskazuje na to, ze nie musimy sięgać po popularne energetyki, nie musimy tez korzystać jedynie z dobrodziejstw kofeiny z kawy. Mamy bowiem do wyboru szeroki wachlarz naturalnych środków pobudzających.
Zobacz także artykuł nt. Zielona herbata odchudzanie
Sprawdź najpopularniejsze spalacze tłuszczu
Brak komentarzy